🐺 Edebiyat Söz Sanatları 9 Sınıf Örnekleri
Edebiyat Söz Sanatları Hakkında Slayt Gösterisi. Dosya Adı: Edebiyat Söz Sanatları Hakkında Slayt Gösterisi. Dosya Boyutu: 505 KB. Son Görüntülenme Tarihi: 2022-07-24 00:20:42. Dosya Açıklaması: Edebiyat Söz Sanatları Slayt Gösterisi
SözSanatları Konusu test için her sorunun 1 dakika süresi vardır. Aşağıdaki Söz Sanatları konusu 9. Sınıf Edebiyat dersi testini belirtilen süre içerisinde çözdükten sonra en aşağıda bulunan "cevapları kontrol et" butonuna tıklayarak Söz Sanatları Konusunda yaptığın doğru - yanlış sayısı, cevaplar ve aldığın
Başlıcasöz sanatları: sanat örnekleri edebi sanatlar Kitabı Cevapları 9 türk dili ve edebiyatı 9. sınıf 9.sınıf edebiyat ders kitabı
Elvedaanurtarafından. 5. sinif Söz sanatları. Söz Sanatları Kutuyu aç. Dreamhayman199 tarafından. Sanatları Söz Söz Sanatları SözSanatları. Söz Sanatları Çarkıfelek. Ozgemrvsari tarafından. Söz Sanatları Test. Hakanbey1983 tarafından.
Çarpraz uyak (kafiye) örnekleri: Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın a. Bu toprak, bir devrin battığı yerdir b. Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın a. Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul a. Görmedim:Gezmediğim,sevmediğim hiç bir yer b. Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul a. Sade bir semtini sevmek bile ömre
Sınıf Türk Edebiyatı Konu Tarama Testi- Söz Sanatları. 1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde imge yoktur? A) Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller; Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller. B) Sen raksına dalarken için titrer derinden. Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; C) Ateşten kızaran bir gül arar da. Gezer
Söz Sanatları – 2. 24 Aralık 2017 3 Şubat 2022; İnci Hoca; Etiketler: 10.Sınıf Edebiyat Konuları 12.Sınıf Edebiyat Konuları 9.Sınıf Edebiyat
Söz Sanatları Çevrim İçi Kazanım Testi. Bu yazı Aralık 11, 2020 tarihinde admin tarafından yazılmıştır. Söz sanatları testi, her sınıf düzeyindeki öğrenciler için hazırlandı. AYT konusu olan söz sanatları ile ilgili kazanımları içeren bu testi ücretsiz çözebilirsiniz. Önerilen süre 25 dakikadır. Testi
Anlatımbiçimleri testi 16 sorudan oluşmaktadır. Yazılı ve sözlü anlatım biçimleri; örnekleme, tartışma, karşılaştırma, tanımlama, açıklama, tanık gösterme. 8. Sınıf Türkçe Anlatım Biçimleri Testleri - Test Çöz. testcoz.online › 8-sinif-turkce-anlatim-bicimleri/. 8. sınıf Türkçe anlatım biçimleri testlerini
Sınıf Kelimeler 1. Matematik 1. Oxford English Grammar Course Basic PDF İndir 1. PDF 2. sınav 1. sınav-tarihleri 1. soru-cevap 3. Tyt Deneme 1. Tyt Matematik PDF 1.
Ketmetme bu râzı, söyle bir söz Ben isterim âh, öyle bir söz. Örnek-2. Doğru söylerim halk razı değil Eğri söylerim Hak razı değil. 4)Hem Ek Hem Sözle Yapılan Redif: Bazı şiirlerde dizelerin sonlarında aynı anlamdaki sözcükler tekrar edilirken bu sözcüklerden önce aynı görev ve anlamda bulunan ekler yer alabilir
SözSanatları / Edebi Sanatlar. 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı dersinde ve AYT Edebiyat’ta en çok sorulan bölümlerden olan Söz Sanatları / Edebi Sanatlar’a ait konu anlatımları , konu özetleri, soru bankası, online testlerine, çıkmış sorulara aşağıdan ulaşabilirsiniz. Listemiz alfabetik olarak sıralanmıştır.
Z0i4t6. Aşağıdaki örneklerde görebildiğiniz edebi sanatı veya sanatları aşağıdaki sıra noktalı boşluklara yazınız. 1. Ah İstanbul, istanbul olalı Görmedi böyle keder ………… 2. Belki bir gün özlersin Başka adamlarla Başka şehirlerde yürürken …………. 3. Ne aşk var ne mutlu sonlar Buz gibi yalnızlık var Gücün yetmez ısınmaya Hapsolunca yalnızlığa ……………… 4. Gülüşlerim vardı benim Ben kimim ben nerdeyim Tam karşıya geçerken Bıraktığın o el benim …………….. 5. Bu kez pek afilli yalnızlık Aldatan bir kadın kadar düşman ……………. 6. Sövdüm, sövdüm, sövdüm ben dünyaya Acılara, sokaklara, ait olmaya, insanlara ………….. 7. Artık olmaz dedin senle Çok eskitti beni bu hikâye ………….. 8. İs karası gibiyim o temiz ellerinde Dil yarası gibiyim bu masum sözlerinde ………….. 9. Her sabah doğan güneş bir sabah doğmaz oldu Elleri ellerimden kayıp giden yıldız oldu ………… 10. Kuruyup solma aynaya baka baka Ne söyleyeceksen söyle sen dobra dobra …………….. 11. Bak sen ne yazık ki klasik bir tablosun Ne yaparsan yap boşsun ……………… 12. Olur a düşerim ihtimal Baba kapıyı kapatma Olur a düşerim ihtimal Gülüne su ver unutma …………… 13. Kınalı gelin uçuyor yuvadan Günü, saati biliyor yaradan Duvağım, telim, kırmızı kemerim Dileğim bir kız bir oğlan …………… 14. Aynı dili konuşabilseydi adaş dağlar Büyük Ağrı’ya çıkarken de işe yarardı Küçük Ağrı’ya çıkma deneyi Şirin sarptır, Leyla engin, Aslı dik Bundandır Kerem’in Ferhat’a benzemediği …………. 15. Çıldırmış olmalı bu rüzgargülü Dans ederek yanıtlıyor beni pusulam …………. 16. Ve bir dirhem et bin ayıbı örter dediklerine Yalın bir katkı sayılır aşağıdaki yorum Durgun sulardır, aynalardır en yabancınız İnsana uzaktan kendisi gelir …………. 17. Bir vadinin kollarını kavuşturduğu yerde Kıstırılmış, topuğu yaralı kaçağım sanki ………… 18. Dünyanın bütün garsonları yoldaşımdır Nedense hiçbirinin adını bilmem …………. 19. Mürekkep yalpalıyor boş yere kağıtlar kirleniyor. Menzile ulaşmıyor yorgun sözcükler ………… 20. İçimize uğrar diye çalkalanıp beklediğimiz ta . Nuh’un çiçek gemisi denizdağında şimdi ………… 21. Rakı suyla kavgalı, kadeh masaya şaşı Şaşı bakıyor yerdeki fotoğraf duvardakine ………… 22. Hallacı gördüm bir an Ah yanlış anlaşıldım Çırpıldım dar ağacını gördüm ………… 23. Gez kırık, göz eksik, arpacık öğütüldü Parçalara ayrıldı nişan aldığım tüfek ………… 24. Bilemezsin sevgilim Bilemezsin değil mi Sözlerini bilmeden sevdiğin O yabancı şarkı benim Adını söylesem dönüp bakacaksın belki Ama senin kulakların hep tıkalı ………… 25. Durmak istiyorum arkamdasın Ne zaman acıksam aklımdasın Son sayfasında ismin yazılı defterimin Ben adını duydukça kapağını kapatamıyorum Niye mi El yazımı artık ben bile okuyamıyorum ………… 26. Biliyorum bunu ayrıyız işte Gülen iki dudak uzaklığında ………… 27. Hani o çok sevenler Ey dostlar, sevgililer Ben buradayım Ya siz nerelerdesiniz? ………… 28. Kara gözlerinden yaş, yalnızlık süzülür Dünyanın matemi üstüne yürür Sen sevinçler sürünür fırtınaya durursun ………… 29. Sonradan kor sonradan kor Ayrılıklar an be an Akıp gider, akıp gider Zaman sana aldırmadan ………… 30. Be vefasız! Gözlerinden düştüm mü söyle Gördün güzelleri kaldın mı gurbet elde ………… 31. Yok mu? Senin insafın yok mu? Bir güler yüzün çok mu? Dağ mısın taş mısın? …………. 32. Yedi kat eller yakınım oldu Gel kavuşalım artık ………….. 33. Yürüyorum hasretin, acının üstüne Sığmıyorum dünyaya dar geliyor ………….. 34. Gördüm gözümle gördüm Günden güne bittiğini Hissettim başkasına gittiğimi Koca bir masal bu dünya Belki tamamı rüya, bil ………….. 36. Tutuşup yan küle dön Yok bu da yetmez mum gibi eri Hayır hayır ah kıyamam Ben öleyim yeter ki dön ………….. 37. Uzanıp Kanlıca’nın orta yerinde bir taşa Gözümün yaşını yüzdürürüm Hisar’a doğru ………….. 38. Bir lodos lazım şimdi bana bir kürek bir kayık Zulada birkaç şişe yakut yer gök kırmızı ………….. 39. Ben seni de sevmedim adem Doğruyu duymak istiyorsun madem Alt tarafı bir elma yedik beraber Zehir zıkkım olsun bize bal badem ………….. 40. Yandım yanım ah ki ne yandım Bana yeniden şarkılar söyleten kadın ………….. 41. Sanma ki dikecekler meydana Heykelini, taşını Kuş gibi özgür uçmaya kalkma Seller geçemez gözyaşını ………….. 42. Güzel bebek buram buram İnsan, sevgi kokuyorsun Bir küçücük dünya gibi varlığın Sırtında dünyayı taşıyorsun ………….. 43. Hani her şeyindim ben senin? Hani kor dudaklındım? Hani karlarda açan çiçektim? Vazgeçilmezdim ………….. 44. İzmir, İzmir yanıyor Kara sevdam hasretinden ………….. 45. Ölürüm yoluna ölürüm de yine boyun eğmem Yakarım dünyayı uğruna ama sana eğilmem ………….. 46. Öyle sınırsız öyle derin öyle çok severim ki korkarsın Kuruyup çöle dönsem de pare pare olsam da yenilmem ………….. 47. Hele var ki bir tablo Görse şaşar Anibal Ördeklerden bir filo Bir de kazdan amiral ………….. 48. Çağır Karacaoğlan çağır Taş düştüğü yerde ağır Gönül sevdiğinden soğur Görülmeyi görülmeyi ………….. 49. Bilgiyle, inançla, coşkunlukla “Övün, çalış, güven” ………….. 50. Söylerken o sözleri kızardı Hem hazmeder ah, hem kızardı ………….. 51. Geçsin günler, haftalar Aylar mevsimler, yıllar ………….. 52. Yamaçtaki sürüden birkaç çelimsiz kuzu . Haykırıyor “Ya bizi kimler kurban edecek? ………….. 53. Mehmet Hazineler içindesin Bu toprağın altında ne var ne yok Kömür, bakır, altın, demir Hepsi senin, hepsi senindir Çıkar çıkarabildiğin kadar Hepsi benimdir ………….. 54. Aferin oğlum Ahmet Bu yolda devam et Herifçioğlu Sen Mişel’de koyuvermiş sakalı Neylesin bizim köyü, nitsin Mahmut Makal’ı 55. Güzel şeyler düşünelim diye Yemyeşil oluvermiş ağaçlar 56. Mor menekşe boynun burdu Gül kızardı utancından ………….. 57. Her sabah başka bahar olsa da ben usandım Uğramam bahçelerin semtine gülden yandım ………….. 58. Ne nergis ne leylak, ne lale, ne gül Hepsiyle dolu bir selesin güzel ………….. 59. Süleyman tahtını yeller götürür Mührün alıp denizlerde yatırır O gün tatlı suyu acı getirir Aldanma şu dünyaya yalan dünyadır ………….. 60. Gel etme karınca kardeş Ağustos böceğine acı Kabahat onun mu sanki Şarkı söylediyse bütün yaz ………….. 61. Hak güneşi midir karşımda batan Sen mısın sen mısın ey garip vatan ………….. 62. Gördü geçen bu kızıl bulutu gözleriniz Demek bunların hepsi doğru! Cevap veriniz Yok. Hayır söylemeyin acısını bu yasın Zavallı kulaklarım iki defa duymasın ………….. 63. Hiç şaşmayan bir saat gibi işler durur kader Bir gün saat çalar… Çok uzaktan gelir haber… ………….. CEVAPLARI 1. Mecazımürsel 2. Tekrir, aliterasyon, mecazımürsel 3. Teşbih, tezat 4. Mecazımürsel, istifham 5. Teşbih 6. Tekrir, mecazımürsel 7. Açık istiare 8. Teşbih, tezat 9. Teşbih 10. Kapalı istiare 11. Teşbih 12. Kinaye, açık istiare 13. Tenasüp, kapalı istiare, 14. Telmih, kapalı istiare 15. Teşhis 16. Irsal-i mesel 17. Teşhis, teşbih 18. Tezat 19. Teşhis, tenasüp 20. Telmih 21. Tenasüp, teşhis 22. Telmih 23. Tenasüp 24. Kinaye, teşbih 25. Terdit 26. Tezat 27. Nida 28. Kapalı istiare, abartma, tezat 29. Tekrir, kapalı istiare 30. Nida 31. İstifham 32. Tezat 33. Abartma 34. Aliterasyon 35. Teşbih 36. Kapalı istiare, rücu, teşbih 37. Abartma 38. Tenasüp 39. Telmih 40. Kinaye, kapalı istiare, teşbih 41. Abartma, tenasüp 42. Teşbih, abartma 43. Tekrir, istifham, kapalı istiare, teşbih 44. Kapalı istiare 45. Kinaye, abartma 46. Abartma, teşbih 47. Tariz 48. irsal-i mesel 49. İktibas 50. Cinas 51. Tedriç dereceleme 52. Teşhis 53. Tariz 54. Tariz 55. Hüsnütalil 56. Teşhis, Hüsnütalil 57. Tenasüp, açık istiare, kapalı istiare 58. Tenasüp, teşbih 59. Telmih 60. Telmih • 61. Tecahülüarif 62. Rücu 63. Teşbih
“Edebi sanatlar ya da söz sanatları“nın mantığını anlayabilmek için öncelikle edebiyatın amacını iyi bir şekilde bilmek gerekiyor. Edebiyatın genel amacı duygu ve düşüncelerin başkalarına etkileyici ve güzel bir şekilde aktarılmasıdır. Bu amaçların gerçekleşmesi için anlatımlarında sanatçılar bazı söz sanatlarından yararlanırlar. Ancak edebi sanatların şiir içinde kullanılabilmesi büyük bir yetenek gerektirmektedir. Söz SanatlarıAnlatımda etkiyi arttırmak, anlatımı zenginleştirmek, güçlendirmek ve renklendirmek için dilin anlam ve sembolik gücünü kullanma özelliklerine “Edebi sanatlar ya da söz sanatları” bir edebiyat oluşturma gayreti taşıyan “Divan edebiyatı“nda edebi sanatların çok büyük bir yeri vardır. Çünkü divan şiirinde beyitlerde az sözle birçok şey anlatılmak amaçlandığından sayfalar dolusu düşünce ve hissi bir beyite sığdırmak isteyen şairler, bunu başarmak için çağrışımlardan ya da “Teşbih, mecaz, istiare, kinaye, teşhis” gibi birçok söz sanatlarından yararlanmışlardır. Şiirin dilini de oldukça ağırlaştıran edebi sanatlar yoluyla eserin daha güzelleştiği, sözün daha etkili olduğu kabul Sanatları ÖrnekleriTeşbih BenzetmeAralarında benzerlik ilgisi kurulan varlık veya kavramlardan nitelikçe zayıf olanın, kuvvetli olana benzetilerek sanatıyla birlikte sözün etkisi ve anlamı güçlendirilmiş dört ögesi vardırBenzeyen Özellikçe zayıf benzetilen Özellikçe güçlü yönü Aktarılan edatı Gibi, kadar, sanki vb. krallar gibi lüks içinde sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım;Teşbih-i Beliğ Güzel BenzetmeBenzetme ögelerinden sadece “Kendisine benzetilen ve benzeyen” ile yapılan teşbih çeşididir. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?Tilki çocuk bizi yine kandırmayı bir dumanla kapandı her yerİstiare EğretilemeBenzetmenin asıl unsurları olan benzeyen ya da kendisine benzetilenin yalnız birinin kullanılmasıyla yapılan edebî İstiare Sadece “Kendisine benzetilen” ögesinin kullanıldığı düşmanı denize hilâl uğruna ya Rab ne güneşler İstiare Yalnızca “Benzeyen” ögesinin kullanıldığı istiare sahada adeta damla damla bir korku Ad AktarmasıBir sözün, benzetme amacı güdülmeden, başka bir sözün yerine aktarmasın gerçekleşebilmesi için iki hususa dikkat etmek gerekir1 Benzetme amacının olmaması Sözcüğün gerçek anlamının dışında mecaz anlamda kullanılması aktarması yapılırken; parça-bütün, genel-özel, iç-dış, yazar-eser, yer-insan gibi benzetme ilişkileri kurabilir.⇒ Parça-Bütün İlgisi Bu tekerlekler nereleri gördü bir bilsen!⇒ İç-Dış İlgisi Bir depoyla toplamda 500 km yol yaptık.⇒ Sanatçı-Eser İlgisiZihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta, Tanbûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta.⇒ Yer-İnsan İlgisi Tüm sınıfı yarın sözlü Kişileştirmeİnsan dışındaki varlık ve kavramlara insana ait duyuş̧ ve davranış̧ özellikleri yükleme sanatıdır.Teşhisin olduğu yerde kapalı istiare de vardır.Bir yağmur başlar ya inceden inceBak o zaman topraktaki sevincehaliç̧’te bir vapuru vurdular dört kişidemirlemişti eli kolu bağlıydı ağlıyorduİntak KonuşturmaKişileştirilen varlık veya kavramın insan gibi konuşturulması sanatıdır.İntak sanatının olduğu her yerde teşhis sanatı da vardır.Sarı tamburadır adımGöklere ağar feryadımPir Sultan’ımdır üstadımBen anınçin inilerimDal bir gün dedi ki tomurcuğuna— Tenimde bir yara işler UygunlukAnlamca birbiriyle ilgili kelimelerin bir arada kullanılması gemi yanaştı Samsun’a sabaha karşı, Selam durdu kayığı, çaparası, takası, Selam durdu tayfası. Tezat KarşıtlıkBirbirine karşıt duygu, düşünce, hayal ve durumları ifade eden kavramları bir arada kullanma böyle düşman görünürsünüz,Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?– Güleriz ağlanacak HatırlatmaHerkes tarafından bilinen bir olaya veya kişiye gönderme yaparak o olayı veya kişiyi hatırlatma İsa ileTur Dağı’nda Musa ileElindeki asa ileÇağırayım Mevla’m seniGönlünü Şirin’in aşkı sarıncaYol almış hayatın ufuklarıncaO hızla dağları Ferhat yarıncaBaşlamış akmaya çoban çeşmesiHüsnütalil Güzel Nedene BağlamaBir olayı gerçek nedeninin dışında bir nedene, çoğunlukla da güzel bir nedene bağlama kiraz dalı çocuklar uzansın diye yere doğru şeyler düşünelim diyeYemyeşil oluvermiş ağaçlarAy parlar gül yüzün görünsün diyeTecahüliarif Bilmezden GelmeAnlam inceliği oluşturmak için bildiği bir şeyi bilmez görünme, bilmezlikten gelme kar mı yağdı ne var?Benim mi Allahım bu çizgili yüz?“Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhımKurbanın olam var mı benim bunda günahım”Kinaye DeğinmeceGerçek anlamı da düşünülebilecek bir sözü gerçek anlamının dışında mecaz anlamıyla kullanma yüzü kızarmak, alnı açık gibi deyimler ve atılan ok geri gelmez gibi atasözleri kinayeye der ki belim büküldü Gözümün cevheri yere döküldüİşleyen demir pas düştüğü yeri İğnelemeBir sözü tersini kastederek kullanma, bir kişiyi ya da durumu alaya almak için yapılan iğneleme kadar kültürlü olduğu ! yazılarından belli.– O kadar zeki ki bütün sınıfları çift dikiş ne kudret ki elifbayı okur atasözü veya vecize özdeyiş̧ kullanma sanatıdır. Böylelikle sözün anlam gücü ve inandırıcılığı artmış olur.– Tok olanlar bilemez çektiğini aç kalanın,Sırtı pek kimseye ahvâl-i şitâ kış ortamı yaz görünür.– Balık baştan kokar bunu bilmemek,Seyrânî gâfilin AbartmaSözün gücünü ve etkisini artırmak amacıyla bir durum, olay ya da varlığın olduğundan büyük veya küçük, çok ya da az gösterilerek anlatılması sanatıdır.– Manda yuva yapmış söğüt dalına,Yavrusunu sinek kapmış.– Bir ah çeksem dağı taşı eritir,Gözüm yaşı değirmeni Sorma SanatıSözün anlam gücünü ve etkisini artırmak amacıyla cümlenin soru şeklinde oluşturulmasına istifham sanatı bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı?Felekler yandı âhımdan muradım şem’i yanmaz mı?Tekrir YinelemeŞiirde bir ifadeyi etkili kılmak ve vurgusunu arttırmak için ilgili sözcüklerin tekrar edilmesine tekrir sanatı denir. Bu sanatla birlikte ilgili sözcükler dikkat çekici hale içün kim ki cânânın sever cânın sever,Cânı kim cânânı içün sevse cânânın bende demem bende değilimBir ben vardır bende benden dizede birden fazla kavramın söylenmesi ve sonrasındaki dizede bu kavramlarla ilgili benzerlik ve karşıtlıkları sıralamaya leffüneşir sanatı denizde kaptan, ovada çiftçi, şehirde esnaf olanBiz gemi yürüten, tarla süren, alışveriş yapan”“Nedir bu savaş insanlarda barışa azim yok muKan dökücü mızrağı atıp zeytin dalı tutmak yok mu”Nidaiçinde bulunulan duygu ve heyecanları coşkun bir şekilde anlatmaya nida sanatı denir. Genellikle ay, ey, hay, ah gibi ünlemlerle kurban olayım çehreni ey nazlı hilalYâ rab bela-yı aşk ile kıl âşîna beni Bir dem bela-yı aşktan kılma cüdâ beniSeciCümlelerin ya da yan cümlelerin sonlarındaki ses benzerliğine seci sanatı denir. Bu sanata nesirde kullanılan uyak da gözlerin nuru, gönüllerin sürûru; başımızın tâcı,dil ehlinin mîrâcı.“Dost yolunda nistlik gerek, yâr önünde pestlik gerek; ten cübbesi çâk gerek, gönül evi pâk gerek.”CinasAnlamları farklı, yazılış veya söyleyiş bakımından benzer sözcüklerin bir arada kullanılmasına cinas sanatı güzel şuha dedim iki gözün sürmelidirDedi vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir Edebi Sanatlar Nelerdir?Söz sanatlarına ilişkin ayrıntılı bilgiye ve edebi sanat örneklerine aşağıdaki linklerden kolayca BenzetmeTeşbih-i BeliğİstiareMecaz-ı Mürsel Ad AktarmasıTeşhis Kişileştirmeİntak KonuşturmaTenasüp UygunlukKinaye DeğinmeceHüsnütalilTevriyeEdebi Sanatlar PDF + VideoAşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz. Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebi Sanatlar PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla ÇEKEBİLECEK YAZILAR⇒ PDF / Slayt⇒ Ders Konuları⇒ TYT Türkçe ⇒ AYT Edebiyat
EDEBİ SANATLAR İfadeye zenginlik katmak, anlatımı güçlendirmek gibi amaçlarla kullanılan ifadelere “edebi sanat” ya da “ söz sanatları” denir. Teşbih Aralarında ilişki bulunan iki kavram ya da varlıktan zayıf olanın güçlü olana benzetilmesidir. Bir benzetmede 4 temel öge bulunur Benzeyen Bir güçlü özellik kazanacak olandır. Benzetilen Güçlü özelliğe sahip olup onu “benzeyen”e verecek olandır. Benzetme Yönü Güçlü olanın güçlü özelliğidir. Bu özellik açısında benzetme gerçekleşecektir. Benzetme Edatı Benzetmede kullanılan edatlardır. gibi, kadar ... Dört ögenin de kullanıldığı benzetmelere “tam teşbih” denilir Örnekler Aslan gibi güçlü asker Asker güçlülük açısından aslana benzetilmiştir. Tilki gibi kurnaz çocuk Çocuk kurnazlık yönünden tilkiye benzetilmiştir. Benzetme ögelerinden birinin kullanılmadığı teşbihlere “kısaltılmış teşbih” denilir Örnekler Babası aslan gibidir, dikkatli olmalısın. Benzeyen Benzetilen B. Edatı Benzetme yönü “güçlü” kullanılmamış. Yılan gibi adam Benzeyen B. Edatı Benzetilen Benzetme yönü “sinsi” kullanılmamış. Benzetme ögelerinden sadece benzeyen ve benzetilenin kullanıldığı benzetmelere “güzel benzetme” ya da “teşbih-i beliğ” denir. Örnekler Kömür gözlüm Kömür→ benzetilen / göz → benzeyen Kalem kaşlım kalem → benzetilen / kaş → benzeyen Aslan asker aslan → benzetilen / asker → benzeyen İstiare Bir tam teşbihin ögelerinden sadece “benzeyen” ya da “benzetilen” ile yapılan edebi sanata denilir. İstiare ikiye ayrılır İstiare Benzetme ögelerinden sadece kendisine “benzetilenin” kullanıldığı benzetmeye denir. “Arslanlarımız düşmana karşı hazır bekliyorlar.” cümlesinde “arslan” sözcüğü ile “askeri” kastettiği cümleden anlaşılabiliyor. Ancak “asker” sözcüğü cümlede kullanılmamış. O yüzden bu cümlede açık istiare kullanılmıştır. Örnekler Gülüm, bugün hava çok güzel. Gül gibi güzel sevdiğim. Benzetilen B. Edatı B. Yönü Benzeyen Gözüne baktım, çevresindeki oklardan korktum. Ok gibi sivri kirpik b. Kapalı İstiare Benzetme ögelerinden sadece "benzeyenin" kullanıldığı benzetilenin kullanılmadığı tamlamalara denilir. “Askerlerimiz kükreyerek saldırdı.” cümlesinde benzeyen “asker” sözcüğü var ancak benzetilen “aslan” sözcüğü yok. Ancak cümlenin genel anlamından asker sözü ile aslana benzetme olduğu çıkarılabiliyor. O halde kapalı istiare kullanılmıştır. Örnekler Sözlerin yüreğimi delip geçti. Mızrak gibi delip geçen sözler Benzetilen B. Edatı B. Yönü Benzeyen Yalnızlık süzüldü gözlerinden. Gözyaşı gibi acı veren yalnızlık Benzetilen B. Edatı B. Yönü Benzeyen Kişileştirme İnsan dışı varlık ya da kavramlara insana ait özellikler yüklemeye teşhis ya da kişileştirme denilir. Örnekler Mezarlıkta ağlayan selvileri görünce üzüldüm. Selvi ağaçlarının ağlaması Kuşlar toplanmış, sohbet ediyorlardı. Kuşların sohbet etmesi Bir balina köpek balığını azarlıyordu. Balinanın azarlaması 4. İntakKonuşturma İnsan dışı varlıkların insan gibi konuşmalarına denilir. Aslan − Burası benim krallığım, dedi. Yukarıdaki örnekte aslan için kullanılan “dedi” yüklemi intak değil teşhistir. Çünkü bir şey demek insana ait bir özelliktir. Ancak dediği şey olan konuşmanın kendisi intaktır. Kısaca “ Burası benim krallığım” cümlesi intak, “dedi” sözcüğü ise teşhistir, diyebiliriz. Örnek Horoz − Bana bak kaz, canımı sıkmaya başladın! Kaz - Hadi ya, bak şimdi çok korktum! Tilki Sinsice arkadan yaklaşarak− Hey beyler, Birisi korkmaktan mı bahsetmişti? 5. Kinaye Bir sözün ya da söz grubunun iki anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır. Ancak verilmek istenen mesaj ilk anlamında değil ikinci anlamındadır. “Hamama giden terler.” cümlesinde hamama iden her insanın normal şartlarda terleyeceğini herkes bilir. Bu sebeple gerçekten terleme anlamında kullanılması gereksiz olur. Bundan dolayı ikinci anlama dikkat ederiz. İkinci anlam ise “Sonucu iyi bir işe girmişsen sıkıntısına katlanacaksın.” demektir. Örnekler Gülü seven dikenine katlanır. sıkıntıya katlanma= güzel sonuç Mehmet eli uzun biridir. eli uzun= hırsız Mum dibine ışık vermez. 6. Tevriye Kinayede olduğu gibi iki anlama gelecek şekilde kullanım söz konusudur. Ancak burada hangi anlamın kastedildiği kinayedeki gibi açık seçik belli değildir. Anlam örtülüdür yani. Sözü duyan kişi her zaman söylenen anlamın dışındaki uzak anlamı yani ikinci anlamı anlayamaz. Anlasa bile ispat edemez. Örnekler Fuzuli ile Ruhi adlı iki şair yolda giderken yol kenarında bir köpek leşi görmüşler. Ruhi Baksana şu köpek leşi çok fuzuli, demiş. Fuzuli sözü ile “gereksiz” anlamı ortaya koyarken aslında arkadışının da gereksiz olduğunu örtülü olarak kastetmiş. Yerdeki köpek leşi ile alaka kurmuş. Fuzuli- gereksiz Fuzuli ise Vur kıçına çıksın içindeki ruhi, diyerek cevap vermiş. Bu söz ile de köpeğin canını söylüyor gibi görünse örtülü olarak Ruhi adlı arkadaşını katetmiştir. ruhi= ruh “Sarımsak da acı ama her eve lazım bir dişi.” Cümlesinde görünen anlam “ her evde en az bir diş sarımsak bulunmalı.” Görünmeyen tevriyeli anlam ise “dişi” sözünün “kadın” anlamına gelecek şekilde kullanımıdır. Yani “Her evde mutlaka bir kadın olmalıdır.” Demek isteniyor. 7. Mübalağa Abartma Söylenecek ya da yazılacak düşüncenin daha etkili olması için olduğundan fazlaymış gibi aktarılmasına denilir. Örnekler İçimde ateşler yanıyor. → Sıkıntılarını çokluğunu ya da büyüklüğünü anlatmak istemiş. Onu dünyalar kadar seviyorum.→ Sevgisinin büyüklüğü ifade etmiş. Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda.→ Şair çok şehit verildiğini ifade etmek istemiş. Evliya Çelebi Erzurum’da, “Damdan dama atlarken bir kedi havada donmuş, bahar gelince çözülmüş karşı dama düşmüş, sonra da gitmiş.” şeklindeki cümlesi ile Erzurum’un kışlarının sertliğini anlatmak istemiştir. 8. Tenasüp Uygunluk demektir. Aralarında ilgi bulunan birden fazla kelimenin bir arada kullanılmasına denir. Örnekler “Okulda öğrenci kalem taşır Defter ve silgi hep yanındadır.” → eğitim ile ilgili ilgili materyaller bir arada verilmiş. “Sabah akşamı kovalar Arada sessiz öğlen var.” →Bir günün bölümleri verilmiş. Hepsi zaman bakımından birbiri ile ilgilidir. 9. Tecahül-i Arif Herkesçe bilinen bir şeyi bilmemezlikten gelmeye denir. Örnekler Saçlarına yıldız mı düşmüş senin? → Saçların beyazlamasından bahsediliyor. İnanmıyorum, bu elleri nasırlı adam ben miyim? → Kendisi olduğunu aslında biliyor. Su insanı boğuyormuş işte.→ Bildiği bir şeyi daha iyi idrak etme durumunda söylenmiş. 10. İstifham Cevap istemek amacıyla değil de anlatımı kuvvetlendirmek amacıyla soru sorma sanatıdır. Kısaca cevabı istenmeyen soruya denir, diyebiliriz. Örnekler Ne kadar yakışıklı olduğumu görüyor musun? Bu mahallede kim bana bulaşabilir ki? Kim benden daha hızlı koşabilir ki? 11. Mecaz-ı Mürsel Benzetme ilgisi olmadan bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasına denilir. Örnekler Çantaları girişe teslim edin.→ Girişteki görevli / görevliler Bugün Elif Şafak’ı okudum. → Elif Şafak’ın kitabı Tabağımı yiyince annem çok sevindi. → Tabaktaki yiyeceği Sobayı yaktın mı?→ Sobanın içindeki odunları / kömürleri 12. Hüsn-i Talil Zaten gerçekleşen bir olayı güzel farklı bir nedene bağlamaya denilir. Örnekler Seni kıskandığı için güneş dağların ardına kaçtı.→ Güneş zaten dağların ardında batacak. Diken gülü kıskandığı için onun yakınından ayrılmıyor.→ Diken zaten gülün yakınında olur. Ay senin yüzünü görebileyim diye bulutların arasından sıyrıldı. → Ay zaten hareket halindedir. 13. Tezat Anlam bakımından zıt kavramları bir arada kullanma sanatına denilir. Örnek İyi kötü geçinip gidiyoruz işte. Hem ağlarım, hem de gülerim . Bu akşam “Güzel ve Çirkin” adlı filmi izleyeceğiz. Hatırlatma Herkes tarafından bilinen bir olay, kişi, ya da eserden bahsederek anlatılanın etkili ve kuvvetli olması sağlamaya denir. Örnekler Bu gidişle sonum Ferhad gibi olacak. → Ferhad ile Şirin kıssası hatırlatılmış. Benim atalarım dağları delip geçmiş, bu mağaradan mı kurtulamayacağım. → Ergenekon destanı Elindeki sopayı Musa’nın asası mı sandın? → Hz. Musa’nın denizi yaran asası Sultan Süleyman gibi kuşlar ile konuşabilseydim keşke. → Hz. Süleyman’ın diğer canlılar ile iletişim kurabilmesi. 15. Tariz Söylenilen sözün tam tersini kastederek muhatap ile alay etmek amacını taşıyan edebi sanata denir. Örnekler Saçları az ya da hiç olmayan birine Sırma saçlım nasılsın? Maşallah oğlumuz çok zeki, sadece iki senede bir sınıf atlıyor! İnsanların hayvanlara olan bu engin merhameti devam ederse yakında hayvanların nesli tükenecek. 16. Tekrir Anlatımı etkileyici kılmak için belli söz ya da sözleri anlatım içinde tekrar tekrar kullanmaya denilir. Örnekler Söz ola kese savaşı / söz ola kestire başı / Söz ola ağulu aşı /Yağ ile bal ede bir söz Derdime derman arardım / Derdim bana derman imiş Bir ben var bende, benden ileri benden içeri 17. Leff ü Neşr Genel olarak şiirde karşımıza çıkan bir edebi sanattır. Birinci dizede anlatılanlarla ilgili ikinci dizede benzerlik, açıklama ya da karşıtlık üzerinden bilgi vermeye denir. “Gözlerin alev, duruşun vaha su Biri ısıtıyor, öbürü can veriyor.” beyitinde alev –ısıtma / su- can verme ilgisi kurulmuş. Leff-ü Neşr ikiye ayrılır 1. Mürettep Leff-ü Neşr Bunda birinci dizede verilen ile ikinci dizedeki ilgili sözcük sırası aynıdır. Yani bir düzen söz konusudur. Örnek “Ben bulutum, sen bir azgın nehir ↓ ↓ Ben doldururum sen boşaltırsın.” Bulut→ doldurmak / nehir→ boşaltmak Bulut nehirlerin su kaynağı olarak onları doldurur, nehirlerde sularını göl ya da denizlere boşaltırlar. 2. Gayri Merettep Leff-ü Neşr Sıra gözetilmeden yapılan leff-ü neşre denir. Örnek Yukarıdaki şiiri ele alalım “Ben bulutum, sen bir azgın nehir ↙↘ Sen boşaltırsın ben doldururum.” Görüldüğü gibi mürettep leff-ü neşr den farklı olarak sıra gözetilmemiş. Örnekler “Ben bir sedefim, sen nisan bulutu, Ver damlaları, al yuvarlak inciyi.” → Gayrı mürettep “Bakışların fırtına, Duruşun durgun su, Biri alabora eder, biri boğar.” → Mürettep 18. Tedric Birbiri ile ilgili kavramların belirli bir sıra gözetilerek ifade edilmesidir. Örnek Dünya dünyalıktan, ülke ülkelikten, şehir şehirlikten sıkılmışa benziyor. Acaba çizmemi alsam ya da bot, olmazsa bir ayakkabı, belki de bir terlik ... 19. Nida Heyecan, coşku gibi duyguların sesle ifadesine nida denilir. Heyt, benim aslan yiğidim geliyor! Heyyy, bu dağlara yan gele! Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü! 20. Cinas Yazılış ve okunuşları aynı anlamları farklı sözcüklerin bir arada kullanılmasına denilir. Örnek Asmaya Kapımdaki asmaya Ben yârimden ayrılmam Götürseler asmaya→ ikinci dizede üzüm asması, son dizede idam etme şekli olan asma. Biraderim Beyşehir Gölü yanında sazların içinde saz çalıyordu. → saz, kamış / saz→ çalgı aleti 21. Aliterasyon Birbirini takip eden kelimeler içinde ardı ardına aynı ünlünün bulunmasına denilir. Bu şekilde bir ritim oluşur. Buna aliterasyon denilir. Örnek Beni bende eğleyene ben ne deyeyim→” e” ünlüsü sıkça tekrar edilmiş. 22. Asonans Birbirini takip eden kelimeler içinde ardı ardına aynı ünsüzün bulunmasına denilir. Bu şekilde bir ritm oluşur. Buna asonans denilir. Örnek Bin gencin en naif olanı nerededir.→ “n” ünsüzü sıkça tekrar edilmiş. 23. Seci Düz yazıdaki kafiyeye seci denilir. Ayrıldım senden, ayırdılar benden, sevdim seni yeniden, bedenim uzaklaşsada, ruhum ayrılmaz senden
Şiir günlük hayatta hepimizin kullandığı kelimelere yeni anlamlar yükleyerek daha özel bir anlatım biçimi oluşturur. Kelimelerden yeni manalar inşa ederken bazı söz sanatlarından faydalanır. Şiirde kullanılan belli başlı söz sanatları şu şekildedir 1 Teşbih Aralarında çeşitli yönlerden benzerlik bulunan gerçek ya da mecaz iki kavram ya da varlıktan zayıf olanı güçlü olana benzetmeye teşbih adı verilir. Teşbih sanatı yapılırken benzetme öğelerinden en az ikisi en fazla ise dördü kullanılır. Bu öğeler şunlardır Benzeyen Benzetilen varlıklardan özellik itibari ile daha zayıf olanıdır. Benzetilen Benzetilen varlıklardan nitelik olarak daha güçlü olanıdır. Benzetme Yönü Aralarından benzerlik kurulan varlıkların ortak noktalarıdır. Yani hangi açıdan birbirine benzetildikleridir. Benzetme Edatı Benzetmede iki varlık arasındaki benzetme ilgisini kuran ek ya da kelimedir. Örnek "Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik. Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik." Bu beyitin ilk dizesinde; Benzeyen Bin atlı Benzetilen Çocuklar Benzetme Yönü Neşe Benzetme Edatı Gibi 2 İstiare İğretileme Sadece benzeyen ya da benzetilen kullanılmak sureti ile yapılan benzetmeye istiare denir ve istiare, açık istiare ve kapalı istiare olmak üzere ikiye ayrılır. a Açık İstiare Yalnızca benzetilenin bulunduğu benzeyenin ise kullanılmadığı istiaredir. Örnek -Doya doya sevemedim kuzumu benzeyen çocuk ya da söylenmemiş. Çocuğun benzetildiği kuzu söylenmiş. - Yüce dağ başında siyah tül vardır. benzetilen siyah tül söylenmiş, benzeyen bulutlar ise söylenmemiş. b Kapalı İstiare Yalnızca benzeyenin bulunduğu, benzetilenin ise söylenmediği istiaredir. Örnek "Can kafeste durmaz uçar Dünya bir han konan göçer." Aşık Veysel Yukarıdaki dizelerde benzeyen can söylenmiş benzetilen kuş ise söylenmemiştir. 3 Teşhis Kişileştirme İnsan dışındaki canlı ya da cansız varlıklara insana has özellikler verme sanatına teşhis adı verilmektedir. Örnek "Ağlama karanfil beni de ağlatma Sil göz yaşlarını..." Yukarıdaki dizelerde karanfile "ağlama" ve "sil göz yaşlarını" diyerek insana ait özellikler yüklenmiştir. 4 İntak Konuşturma İnsan dışındaki canlı ya da cansız varlıkların insan gibi konuşturulması sanatına intak denir. Her intak da kişileştirme sanatı vardır ama her kişileştirme sanatında konuşturma olmayabilir. Örnek "Sordum sarı çiçeğe annen baban var mıdır? Çiçek ey dür derviş baba annem babam topraktır. " Yukarıdaki dizelerde çiçeğin "annem babam topraktır" demesi konuşturma sanatına örnektir. 5 Tezat Karşıtlık Aynı kavram, olay ya da durumun birbiri ile karşıt olan ikş yönünü aynı anda belirtmeye tezat sanatı denir. "Ben şairim o kamet-i mevzunu doğrusu Sevmem desem de bil ki yalan söylerim sana " Nedim Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları Necip Fazıl Kısakürek 6 Mübalağa Abartma Sözün tesirini artırmak maksadıyla bir şeyi olduğundan fazla ya da az göstermeye mübalağa denilmektedir. Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın M. Akif Ersoy Merkez-i hâke atsalar da bizi Kürre-i arzı patlatır çıkarız. Namık Kemal 7 Telmih Hatırlatma Bir şiir ya da sözde herkesin bildiği bir olaya atıfta bulunmaya telmih sanatı adı verilmektedir. “Yeter yüreğime düşen ateş İbrahim’de güle çevrilen ateş Neredesin gel kuşandır beni Yüreğimden kaldır ateşleri” Yukarıdaki dizelerde Hz. İbrahim peygamberin ateş ile sınanması olayına telmihte bulunulmaktadır. 8 Tecahül-i Arif Bilip de Bilmezlikten Gelme Anlamda bir incelik oluşturmak maksadı ile bilinen bir gerçeği bilmezmiş gibi görünme sanatına denir. Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhımKurbanın olam var mı bunda benim günâhımNedim Yukarıdaki beyitte şair aslında günahının olmadığını düşünüyor ancak günahının olup olmadığını sevgiliye sorarak bilmezmiş gibi davranıyor. 9 Hüsn-i Talil Güzel Bir Sebebe Bağlama Sebebi bilinmekte olan bir olayın oluş nedenini gerçek sebebi dışında güzel bir sebebe bağlama sanatına denir. "Senin o gül yüzünü görmek için Sana güneş bakmak için doğuyor" Yukarıdaki dizelerde şair güneşin doğuşunun sevgiliye bakmak için olduğunu söyleyerek güzel bir nedene bağlıyor. 10 Tenasüp Uygunluk Edebi eserlerde anlam olarak aralarında ilgi bulunan kelimeleri bir arada kullanma sanatına tenasüp adı verilir. “Yunus ki nergiste güler, gülde kanar Kırlarda gelincikte onun bağrı yanar” Yukarıdaki dizelerde "nergis, gül, gelincik" aynı kavram alanına giren kelimelerdir ve bir arada kullanılarak tenasüp sanatı yapılmıştır. 11 Mecaz-ı Mürsel Ad Aktarması Benzetme maksadı olmadan bir sözün başka bir söz yerine gerçek anlamı dışında kullanılmasına mecaz-ı mürsel sanatı denilmektedir. Örnek Ömer Seyfettin'i her okuyuşumda başka alemlere dalıyorum. Yukarıdaki cümlede Ömer Seyfettin ile kastedilen Ömer Seyfettin'in eserleridir.
SÖZ SANATLARI TEŞBİH BENZETME İki varlığın ortak özelliklerinden yararlanarak onlardan zayıf olanı, güçlü olana benzetmede dört unsur bulunur. Bunlar-BenzeyenBenzetilen öğelerden zayıf BenzetilenBenzetilen şeylerden güçlü YönüBenzetilen şeyler arasındaki ortak EdatıBenzerliği ortaya koyan *Çocuk tilki gibi kurnazdı. B-KB-BE-BY *Aslan gibi kuvvetli çocuk Aslan edatı Gibi 3. Benzetme yönü Kuvvetli Çocuk Bunlardan benzeyen ve benzetilen aslî unsurlardır. *Kar gibi beyaz ekmeği vardı. *Yanmış bir tavan gibi çöken akşamın altında Dinleriz, haykırarak kaçışan Beliğ Yalın TeşbihSadece kendisine benzeyen ve benzetilenden oluşan teşbihtir.*Şair sevgilisine "Ay yüzlüm, şeker sözlüm, gül dudaklım." diyor.*Patron tilkidir. *Gönül Kuşu *Altın başaklarKısaltılmış benzetmeKafası kazan gibi oldu. Altın gibi başaklarPekiştirilmiş benzetmeDudakların elmadan etli / Altın sarısı başaklarTEŞHİS KİŞİLEŞTİRME ve İNTAK KONUŞTURMA Teşhis, insan dışındaki canlı ve cansız varlıkları, düşünen, duyan ve hareket eden bir insan kişiliğinde göstermek, kişileştirmektir. Varlıklar insan gibi konuşturulursa buna intak denir. İntak ve Teşhis aynı yerde bulunur ancak teşhisin olduğu her yerde intak olmayabilir. Her teşhis aynı zamanda kapalı istiaredir. *Boynu bükük adalar tanıyor sanki bizi.adalar insana benzetilmiş zamanda kişileştirme *Dinle yolcu bu ses onun sesidir Sinsi adımlarla akşam yürüyor.Kişileştirme *Mor menekşe"Bana dokunma" diye bağırdı. T/İ *Minik kuş"Anne beni rüyalar ülkesine götür."diye yalvarıyordu.T/İ *Sabahleyin kozasından bakan gelincikler sorar bu dünyaya-Ne dersin?Kanatlanıp uçalım mı?Çiçek olup açalım mı? T/İ *Onun ölümüne gökyüzü ağladı. *İçmiş gibi geceyi bir yudumda, Göğün mağrur bakışlı bulutları.*Ay suda bestelerken en güzel şarkısını Küreklerim de suya en derin şiiri ABARTMA Bir sözün etkisini arttırmak için bir şeyi olduğundan üstün ya da aşağı göstermeye mübalağa “Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın” “Gömelim gel seni tarihe desem, sığmazsın.” mısraında şair bir şehidin tarihe sığmayacağını ifade ile güzel bir mübalağa örneği veriyor. *Alem sele gitti gözlerimin yaşından.*Ölüm indirmede gökler, ölü püskürtme de yer O ne müthiş tipidir;savurur enkaz-ı beşer.*Aramazdık gece mehtabı yüzün parlarken Bir uzak yıldıza benzedi güneş sen varken. HÜSN-İ TALİL GÜZEL NEDENLEME Gerçek nedeni bilinen bir olayı, bir durumu daha güzel bir nedenle oluyormuş gibi gösterme sanatıdır. Örnek Gül-i ruhsarına karşu gözümden kanlı akar su Habibim fasl-ı güldür bu akar sular bulanmaz mı beytinde şair çok ağladığı için gözyaşları bulanık yani kanlı akmaktadır. Oysa şair bunu ilkbaharda sular bulanık akar benim de gözyaşlarım senin yanağının gülüne karşı bulanık akmakta diye söyleyerek güzel bir sebebe bağlıyor. *Ateşten kızaran bir gül arardaGezer bağdan bağa çoban çeşmesi*Hak-i payine yetem der ömürlerdir muttasılBaşını taştan taşa urup gezer avare su. *O kadar çaldı ki yürektenTürküler aşındırdı kavalı.*Güzel şeyler düşüneli diye /Yemyeşil oluvermiş ağaçlar *Sen gittin yaslara büründü cihan, /Solar dallarında gül dertli dertli TECAHÜL-İ ARİF BİLMEMEZLİKTEN GELME Bir olayı, bir durumu, nesneyi çok iyi bildiği halde bilmez görünme ve bunu bu biçimde anlatma sanatıdır.*Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz?*Geç fark ettim taşın sert olduğunuSu insanı boğar,ateş yakarmış.*Göz gördü, gönül sevdi seni yüzüm mahımKurbanın olam var mı benim bunda günahım. *Durur dallarda kanlı bülbüllerSular mı yandı neden tunca benziyor mermerTARİZ DOKUNDURMA Alay, yergi ,sitem amacıyla bir sözün anlamca tersinin, karşıtının kastedilerek kullanılması, anlatılmak istenenin dolaylı bir biçimde söylenmesidir. Örnek*Düşük alan bir öğrenciye"Allah nazardan korusun, bu ne büyük başarı."demek gibi.*Kendi kalesine attığı gollerle usta bir golcü olduğunu kanıtladı. *Senin gibi dostum varken düşmana ne gerek. *Çok iyi iş becermişsin, bir çuval inciri berbat ettin. CİNAS Yazılış ve söylenişleri aynı, anlamları farklı sözcükleri bir arada kullanma *Gam zedeler Gam vurur gam-zedeler gam-zede gam felaketine uğramış kişi Sinem hakkak delemez gamze yan bakış Delerse gamze deler hakkak taş kazıyıcı *yaz Eyleme vaktini zayi, deme kış yaz oku yaz *yer Kısmetindir gezdiren yer yer seni Arşa çıksan da bu akıbet yer yer seni.*gül Bu ne güzel bir gül Hiç ağlama hep gül.*geç Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç Bu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç İSTİARE EĞRETİLEME Bir kavramın benzetme amacıyla başka bir kavramın yerine kullanılmasına denir. AAÇIK İSTİARE Kendisine benzetilenin söylenip, benzeyenin söylenmediği istiaredir. İki kapılı bir handa/Gidiyorum gündüz gece KBHan/ Bdünya-söylenmemiş- Şu beşikte yatan meleğe bakın. KBmelek /Binsan-söylenmemiş- Sınırlarımızda aslanlarımız bekliyor. KBaslan/ Binsan-söylenmemiş- İnatçı keçi benimle konuşmadı.KBkeçi / Binsan-söylenmemiş- Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? KBkar / Bsaçların ağarması-söylenmemiş- Biricik kuzumu kazada kaybettim. KBkuzu / Bçocuk-söylenmemiş- BKAPALI İSTİARE Sadece benzeyenin kullanılmasıyla yapılan istiaredir. Kişileştirme olan yerde kapalı istiare vardır. Güller ağladı sabaha kadar Bgül / KBinsan-söylenmemiş- Oğlu büyüyünce yuvadan uçup gitti Boğul / KBkuş-söylenmemiş- Martılar özgürlük şiirlerini okuyordu gökyüzünde Bmartı / KBinsan-söylenmemiş- Ninniler söylermiş serin dere Bdere / KBinsan-söylenmemiş- MECAZ-İ MÜRSEL DÜZ DEĞİŞMECE_AD AKTARMASI Bir sözü benzetme amacı gütmeden aralarında bulunan değişik bağıntılar nedeniyle başka bir sözcüğün yerine kullanma – bütün bağıntısı Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal Ay. Ay, bayrağın parçasıdır Vapur, Üsküdar’a yanaştı. İskeleye Sana saçını kestir demedim mi? Saçın bir kısmı Genç kız sigarasını hırsla yaktı. Sigaranın ucu bİç-dış bağıntısı Beş tabağı yedi. dış-iç Ayaklarını çıkar iç-dış cYer-olay;insan-yönetim Sivas, bağımsızlığın ilk adımıdır Tüm köy başına toplandı. Ankara bu olayı *Öğrenciler, Ömer Seyfettin'i okuyordu. EserlerinieSoyut-somut Öğretmenler, gençliğe sahip çıkınız.Genç insanlara fYön-insanülke –kıta-bölge Batı, bilimde daha ileridir. gNeden-sonuç Tarlalara bereket yağdı. yağmur TEZAT KARŞITLIK Anlamı güçlendirmek amacıyla iki karşıt düşüncenin karşılaştırmalı biçimde bir arada kullanılması sanatıdır. *Ağlarım hatıra geldikçe gülüşlerimiz.*Gülmek ol goncaya münasiptir. Ağlamak bu dil-i hazine gerek.*Neden böyle düşman görünürsünüz. Yıllar yılı dost bildiğim aynalar. *Ben de gördüm güneşin doğarken battığını *Karanlıklar kudurdukça yerinden Aydınlıklar fırlamakta derindenTEVRİYE Birden çok anlamı olan bir sözcüğün aynı cümle, dize ya da beyitte en az iki anlama gelebilecek bir biçimde kullanılmasıdır. Sanatçı tevriyeyi amacını gizlemek için Sordum nigarı, dediler ahbab nigarsevgili Semt-i Vefa'da doğru yoldadır. beytinde vefa "bir semt adı ve sadakat" manalarıyla , doğru yol " yolun düzlüğü ve seçilen tavrın doğruluğu" anlamlarıyla tevriyeli olarak kullanılmıştır *Sarımsak da acı ama evde gerek bir dişi *Bu kadar letafet çünkü sende var / Beyaz gerdanında bir de ben gerek TELMİH ANIMSATMA Anlama güç katmak amacıyla bir mısrada veya cümlede geçmişte yaşanmış olan, herkesçe bilinen bir olaya veya efsaneye değinme, onu anımsatma sanatıdır. Örnek *Aşk-ı sadık menem Mecnun'un adı var. *Uçmakta konmadan kıyısız bir denizde ruhBenzer mi böyle bir kuşa Tufan içinde Nuh?TEKRİR YİNELEME Anlatıma güç vermek için bazı sözcükleri yineleme sanatıdır. Örnek *Beni bende demen, bende değilim Bir ben vardır bende benden içeri *Çal sevdiceğim, çal meleğim çal. KİNAYE DEĞİNMECE Bir sözü hem gerçek hem de mecaz anlama gelecek şekilde kullanmaya kinaye kullanımda mecaz anlam kastedilir. Gerçek anlam Şu karşıma göğüs geren Taş bağırlı dağlar mısın beytindeki taş bağırlı deyimi ile hem dağların taş ve topraktan meydana gelmiş olması; hem de merhametsiz, yüreksiz olmak anlamı kastedilir. Buradaki merhametsiz mecazi anlamdır. *Ali gözü açık bir çocuktur.*Kadın yoldan çıkmış *Bu ağır yükü taşıyamaz o TENASÜP UYGUNLUK Anlamca birbirleriyle ilgili sözcükleri veya birbirini çağrıştıracak sözcükleri bir cümle ya da dizede birlikte kullanma sanatıdır. Örnek Ol peri-veş kim melahat mülkinün sultanıdur Hükm anın hükmü bana ferman anın fermanıdır. beytinde padişahlık müessesesi ile ilgili olarak "sultan, hüküm, ferman, mülk" kelimeleri birbiriyle ilgilidir. * Bir gemi yanaştı Samsun’a sabaha karşı Selam durdu kayığı, takası Selam durdu tayfası. ALİTERASYON Dizelerde veya söz içinde bir ahenk sağlamak için aynı sesi veya aynı heceyi *Av avladılar, kuş kuşladılar *Seherlerde seyre koyuldum semayı deryayı. Seci Düzyazı içinde görülen ses benzerliğidir.*İlahi, gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter. İlahi, vücudum bahçesine ne diktinse o SORULAMA Soru sorma sanatıdır. *Bana çiçek göndermiş, Beni seviyor mu? NİDA Sesleniş *Ey Yolcu! *Ey Türk Milleti!
edebiyat söz sanatları 9 sınıf örnekleri
